«Θέλω να μου καλύψεις τα κενά μου», λέει μια νεαρή γυναίκα. «Θέλω να είμαι τα πάντα για σένα», αποκρίνεται ένας νεαρός άντρας. Κτητικά και απόλυτα. Δικτατορικά και ισοπεδωτικά. Αδέξιο; Ανασφαλές; Επιθετικό; Τραυματικό; Ουτοπικό; Ίσως κάτι από αυτά, ίσως όλα μαζί. Όμως, τι γίνεται όταν η αστερόσκονη σκορπίζει, οι ατέλειες αποκαλύπτονται, οι προσδοκίες ματαιώνονται; Ορισμένοι νιώθουν θιγμένοι, ματαιωμένοι και βιώνουν αισθήματα επιθετικότητας προς τον άλλο άνθρωπο. Κατ’ επέκταση, αν δεν επεξεργαστούν τη δυσφορία τους, τείνουν να επαναλαμβάνουν τον κύκλο της βίας σε κάθε νέα σχέση που δημιουργούν, σε κάθε νέα γνωριμία.

Στην πραγματικότητα, για να σχετιστούμε αληθινά, πρέπει να λέμε «παίρνω την ευθύνη της επιθυμίας μου» και να δοκιμάζουμε την επαφή με τον άλλο χωρίς να ορίζουμε από πριν τους εαυτούς μας. Αυτό είναι απαραίτητο γιατί καθώς επικοινωνούμε, αλλάζουμε σχήμα και μορφή, ένταση και χρώμα, μέγεθος και υφή. Αν δεν αφεθούμε στη μεταμόρφωση, μοιάζει σα να κουβαλάμε τους εαυτούς μας από εδώ και από εκεί, όπως μια χούφτα πέτρες στις τσέπες. Οι πέτρες είναι ίδιες παντού. Άραγε μπορούμε να βουτάμε στη θάλασσα χωρίς να βραχούμε, να συμμετέχουμε σε αγώνα ποδοσφαίρου ως θεατές χωρίς να φωνάζουμε συνθήματα, να φάμε χωνάκι με τρεις μπάλες παγωτό χωρίς να σχηματιστούν μουστάκια γύρω από τα χείλη μας;

Εκτός από την ευθύνη για το τι θέλουμε, παίρνουμε την ευθύνη και για πολλά πράγματα να μην τα θέλουμε. Η ευθύνη περπατά χέρι με χέρι με την ελευθερία. Και μέσα στην ελευθερία μπορεί μια σχέση να είναι βιώσιμη ή όχι, μπορεί να πεθαίνει και να ανασταίνεται ο έρωτας. Ελευθερία νιώθει όποιος δεν προσδιορίζεται από την προηγούμενη κατάσταση που ζούσε, δηλαδή από φαντάσματα του παρελθόντος. Ελεύθερος είναι όποιος μπορεί να ακούει και να βλέπει, χωρίς παρωπίδες και χωρίς φακούς που παραμορφώνουν. Ο ελεύθερος είναι κάτι παραπάνω από τον απελευθερωμένο. Η απελευθέρωση αναφέρεται στην ελευθερία από κάτι, από μια καταπιεστική κατάσταση, από τον τουρκικό ζυγό. Ο ελεύθερος δεν έχει ξεφύγει μόνο από τη δουλεία, αλλά έχει αναρωτηθεί «και τώρα τι…;» και γνωρίζει πού πάει.the-couple-james-legros

Όταν μιλάμε για απελευθέρωση της σεξουαλικότητας μιλάμε για ένα δώρο που ήταν κλειδωμένο και πακεταρισμένο, έτσι που κανείς δεν μπορούσε να το χαρεί. Κι ενώ η σεξουαλικότητα αποτελεί βασικό στοιχείο μιας συντροφικής σχέσης, που επιτρέπει το μαζί και απαλείφει ουλές, εξακολουθεί να παραμένει ενοχοποιημένη. Σήμερα, η ερωτική ζωή μετριέται ποσοτικά. «Πόσες φορές κάνεις σεξ την εβδομάδα», «σε ποιο ραντεβού το έκανες», «πόση ώρα διαρκεί το σεξ;», «πόσα εκατοστά είναι το πέος του;», «πόσοι ήταν οι οργασμοί της;». Αυτό είναι ελευθερία στον έρωτα ή μήπως σημαίνει μεγαλύτερο εγκλωβισμό σε ταμπού και ψυχαναγκασμούς; Αυτό είναι χαρά από την επαφή ή κλείσιμο σε στερεότυπα και κοινωνικά επιβεβλημένες νόρμες; Οι άνθρωποι ασχολούνται με το «και για όχι;», αντί να τους απασχολεί το «γιατί ναι;». Η ουσιαστική γνωριμία με το άλλο πρόσωπο θυσιάζεται στο βωμό της κατάκτησης ρεκόρ ταχύτητας. «Γιατί να διαλέξω αυτόν ή αυτήν;», «αξίζει να αφιερώσω κομμάτι από τον πολύτιμο χρόνο μου, να μοιραστώ στιγμές μαζί του/ της;». Νέοι που συγκρούονται εσωτερικά, γιατί θέλουν να διατηρήσουν το ρομαντισμό τους την ώρα που νιώθουν ότι πρέπει να τρέξουν για να φτάσουν στη γραμμή του τερματισμού, γέροι που κουβαλούν βαλίτσες ενοχικής σιωπής και απουσίας σχέσης.

Δε θα μπορέσουμε να συναντήσουμε, αν δεν επιθυμήσουμε, αν δεν επιτρέψουμε να λαχταρήσουμε. Η επιθυμία προηγείται της πράξης, της δράσης. Η θέληση είναι διαφορετική από τη βούληση, μεσολαβεί ανάμεσα στην επιθυμία και σε αυτό που θα γίνει. Στα Αγγλικά, η θέληση είναι «will» όπως και το «θα». Αυτό σημαίνει ότι χαίρομαι όταν μετέχω σε αυτό που θα γίνει, όταν συμβάλλω για να γίνει και μπαίνω για να πάρω την ευθύνη, οπότε εγκαταλείπω αυτό που είμαι και παρατηρώ. Μεταλλάσσομαι καθώς αλληλεπιδρώ και κάπως έτσι παραποιείται ο εγωισμός μου και περιορίζεται η τάση μου να ξεκοπώ από τον άλλο και να κλειστώ στην ανεπάρκειά μου.

Ο ελεύθερος άνθρωπος νιώθει αγωνία. Στη γνήσια ελευθερία του είναι ανήμπορος. Δεν έχει προεπιλογές, αλλά καλείται να κάνει βήμα στο κενό. Σε κομβικές στιγμές της ζωής του βλέπει το οικοδόμημα κάτω από τα πόδια του να τραντάζεται συθέμελα. Τότε είναι πιθανό να αναδυθούν δεξιότητες που δε φαντάζεται. Τότε μπορεί να δοκιμάσει να φτιάξει τα φτερά του για να πετάξει, να πάει για σέρβις τη μηχανή που σκούριαζε στο γκαράζ του. Μόνο οι καταπιεσμένοι φοβούνται ότι αν άφηναν τον εαυτό τους ελεύθερο να θέλει, θα οδηγούνταν σε κακές καταστάσεις. Κι έτσι, παραμένουν στις φυλακές τους, ακόμα και όταν τα κελιά τους είναι ανοιχτά. Δεν αντέχουν το άνοιγμα στη ζωή, γιατί τους τρομάζει το χάος της.

Η στάση στον έρωτα είναι στάση ζωής. Η στάση στη ζωή είναι στάση στον έρωτα. «Να κάνω σχέση με αυτόν ή τον άλλον;». Η απάντηση είναι «εσύ τι νόημα δίνεις; Τι σημαίνει για σένα;». Έχω να αποφασίσω ποιος είμαι, ποια είναι τα κριτήριά μου. Είναι σημαντικό να θέλουμε, έστω και άτσαλα, να συναντήσουμε τον άλλο. Η συνάντησή μας με τον άλλο να μην είναι η καταστροφή του, αλλά η ανάδειξή του. Μας συμφέρει οι άνθρωποι γύρω μας να πηγαίνουν καλά και να προχωράνε, να τους ζηλεύουμε, να μας υπερβαίνουν, γιατί με τον τρόπο αυτό γίνονται η ελπίδα μας. Δεν είμαστε ολόκληροι, αλλά ζητάμε την απαρτίωση μέσα στις σχέσεις… Μόνο που για να πλησιάσουμε τον άλλο και να μη χαθούμε, πρέπει να έχουμε εαυτό. Πρέπει να έχουμε απάντηση στην ερώτηση «ποιο είναι το νόημα της ζωής μου;». Πρέπει να μην τον έχουμε ανάγκη. Η ανάγκη καλύπτει την επιβίωση. Πρέπει να έχουμε επιθυμία. Επιθυμία για Ελευθερία, δηλαδή επιθυμία να πάμε εκεί που η ψυχή νιώθει Έρωτα.

Ευγενία Δουβαρά

000_6040

To άρθρο περιέχει αποσπάσματα από την παρουσίαση των βιβλίων του Rollo May, «Να θέλεις και να ερωτεύεσαι» και «Αυτογνωσία και νόημα της ζωής» στη Στοά του Βιβλίου, στις 10/06/2016.